در مقابل طعن و لعنهایی که در ادبیات
ما بر ابلیس نثار گردیده، برخی عرفا همچون شیخ عطار از ابلیس بسیار جانبداری کرده
اند.
استاد بدیع الزمان فروزانفر ضمن تحلیل
الهی نامۀ عطار درین باره می نویسد: شیخ بحثی دراز دامن پیش میکشد در قوت وسواس
شیطان و مرتبۀ او در درگاه خداوند و در تمام این مسائل جانب شیطان را می گیرد و او
را تبرئه بلکه تقدیس و تنزیه نیز می نماید.
ابلیسی که در الهی نامه می بینیم،
آفریده ای است دستخوش پشیمانی و حسرت و بر حال زار و لعنت زدگی خود می گرید؛ «
پیوسته دو جوی سیه » از چشمهای او روان است. گذشته از این، ابلیس عطار محو وجود
پروردگار است، عاشقی است پاکباز و دریا دل که از طعن و لعن بیمی ندارد: « نگردد
عشق جانش ذره ای کم » گویی به آدمیان سرمشق می دهد که در راه دوست باشد از همه چیز
گذشت، هر مصیبتی را تحمل کرد...
